Bệnh Mù Màu Có Chữa Được Không? Cách Nhận Biết Sớm

28-11-2024

Mù màu là một rối loạn thị lực phổ biến, thường khiến người bệnh gặp khó khăn khi phân biệt các màu sắc cơ bản như đỏ, xanh lá hoặc vàng. Dù không nguy hiểm đến tính mạng, nhưng mù màu lại ảnh hưởng không nhỏ đến sinh hoạt hàng ngày, đặc biệt trong học tập, công việc và lái xe. Bệnh viện Mắt Sài Gòn Đồng Tháp sẽ chia sẻ chi tiết dưới đây!

1. Mù màu là bệnh lý gì? Có các loại mù màu nào?

Mù màu (rối loạn sắc giác) là một dạng rối loạn thị giác, khiến người bệnh khó phân biệt hoặc không nhìn thấy một số màu sắc nhất định. Bệnh chủ yếu là do yếu tố di truyền và ảnh hưởng nhiều hơn ở nam giới. Thống kê cho thấy, khoảng 8% nam giới ở Bắc Âu và 3% nam châu Á, châu Phi mắc các dạng mù màu đỏ – xanh lá, trong khi tỷ lệ này ở nữ giới toàn cầu chỉ khoảng 0,5%.

Dù phần lớn trường hợp mù màu là nhẹ và không gây nguy hiểm đến thị lực tổng thể, nhưng bệnh vẫn có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, đặc biệt ở những ngành nghề đòi hỏi thị lực màu sắc tốt. Có 3 nhóm mù màu chính:

Mù màu đỏ – xanh lá cây (phổ biến nhất):
- Deuteranomaly: màu vàng – xanh lẫn thành đỏ
- Protanomaly: đỏ – cam – vàng bị nhạt và xanh hóa
- Protanopia: không thấy màu đỏ
- Deuteranopia: không thấy màu xanh lá
Mù màu xanh – vàng (hiếm hơn):
- Tritanomaly: xanh lam thành xanh lá, khó phân biệt đỏ – vàng
- Tritanopia: xanh lam nhìn như xanh lá, hồng hóa tím
Mù màu đơn sắc (rất hiếm – khoảng 1/40.000 người):
- Do tế bào que: chỉ thấy trắng – đen – xám, nhạy sáng
- Do tế bào nón: thiếu 2/3 sắc tố nón, phân biệt màu rất kém

So sánh màu sắc cà chua ở người bình thường và người bị mù màu đỏ xanh

2. Bệnh mù màu có chữa được không?

Rất nhiều người khi phát hiện mình hoặc người thân gặp rối loạn về màu sắc đều băn khoăn: mù màu có chữa được không? Câu trả lời hiện nay là chưa có phương pháp điều trị dứt điểm cho bệnh mù màu, đặc biệt nếu nguyên nhân đến từ di truyền, vốn chiếm phần lớn các trường hợp.

Tuy nhiên, người bệnh vẫn có thể cải thiện khả năng phân biệt màu sắc hoặc học cách thích nghi hiệu quả, giúp cuộc sống sinh hoạt và học tập trở nên dễ dàng hơn. Đây là những gợi ý được các chuyên gia tại Bệnh viện Mắt Sài Gòn Đồng Tháp thường xuyên hướng dẫn cho người bệnh:

3. Triệu chứng nhận biết mù màu

Nhận biết sớm bệnh mù màu là bước quan trọng giúp người bệnh điều chỉnh sinh hoạt, học tập và tránh những nhầm lẫn đáng tiếc trong đời sống. Một số dấu hiệu phổ biến bao gồm:

Khó phân biệt một số màu nhất định, đặc biệt là đỏ – xanh lá hoặc xanh dương – vàng.
Dùng sai màu khi vẽ, tô, hoặc chọn trang phục với màu sắc không phù hợp.
Khó đọc chữ hoặc nội dung trên nền giấy nhiều màu, đặc biệt là khi màu sắc có độ tương phản thấp.
Nhạy cảm với ánh sáng mạnh, dễ mỏi mắt, đau đầu khi cố gắng nhận diện màu sắc.
Trong trường hợp hiếm gặp, người bệnh chỉ có thể nhìn thấy các màu trung tính như đen, trắng, xám – gọi là mù màu đơn sắc.

Hình ảnh minh họa cách nhận biết màu sắc của người mù màu so với người bình thường

4. Nguyên nhân gây mù màu

Có nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra tình trạng mù màu, nhưng phổ biến nhất vẫn là yếu tố di truyền. Ngoài ra, một số trường hợp có thể do bệnh lý mạn tính, thuốc điều trị hoặc lão hóa.

Di truyền (bẩm sinh): Nguyên nhân phổ biến nhất do khiếm khuyết tế bào nón, gây mù màu từ nhỏ ảnh hưởng cả hai mắt và không thay đổi theo thời gian.
Tác dụng phụ của thuốc: Một số thuốc điều trị tim mạch, thần kinh, huyết áp,… có thể làm suy giảm khả năng phân biệt màu sắc.
Biến chứng bệnh mạn tính: Tiểu đường, tăng nhãn áp, Parkinson,… có thể gây tổn thương thị giác, nhưng nếu kiểm soát tốt, màu sắc có thể phân biệt trở lại phần nào.
Lão hóa: Tuổi cao làm suy giảm chức năng thị giác, gây khó phân biệt màu – hiện tượng tự nhiên ai cũng có thể gặp phải.

Hình ảnh minh họa mù màu xanh lá và tầm nhìn bình thường qua tín hiệu đèn giao thông

5. Các biện pháp phòng ngừa và điều trị bệnh mù màu

Hiện nay, bệnh mù màu vẫn chưa có phương pháp điều trị dứt điểm. Tuy nhiên, người bệnh có thể áp dụng một số biện pháp hỗ trợ và giải pháp thích nghi để cải thiện khả năng nhận diện màu sắc, đồng thời phòng tránh các yếu tố khiến tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn.

5.1. Hỗ trợ điều trị bằng kính lọc màu

Sử dụng kính chuyên dụng: Đây là một trong những giải pháp phổ biến nhất hiện nay. Kính lọc màu được thiết kế với bộ lọc quang học đặc biệt, giúp chặn các bước sóng ánh sáng gây nhầm lẫn (chẳng hạn giữa đỏ và xanh lá). Nhờ đó, người đeo kính có thể nhìn rõ hơn sự tương phản giữa các màu.
Lưu ý: Kính lọc màu chỉ mang tính hỗ trợ, không phải là phương pháp chữa bệnh. Hiệu quả của kính còn phụ thuộc vào từng dạng mù màu, và chi phí thường khá cao.
Nghiên cứu mới: Một số công nghệ tiên tiến đang được thử nghiệm, như kính áp tròng chứa chất lọc màu (ví dụ: dẫn xuất Rhodamine). Dù chưa phổ biến, đây là hướng điều trị tiềm năng trong tương lai.

5.2. Học cách sống chung với bệnh

Vì bệnh mù màu di truyền không thể chữa khỏi, người bệnh nên học cách thích nghi để sinh hoạt, học tập và làm việc hiệu quả hơn:

Ghi nhớ vị trí và thứ tự màu sắc trên các vật dụng quen thuộc.
Dán nhãn màu cho quần áo hoặc sắp xếp theo nhóm riêng.
Sử dụng ứng dụng điện thoại hỗ trợ nhận diện màu.
Thông báo cho giáo viên hoặc người hướng dẫn nếu trẻ mắc mù màu để được hỗ trợ phù hợp trong học tập.

5.3. Cách phòng ngừa mù màu thứ phát

Mặc dù mù màu di truyền không thể phòng tránh, nhưng với các trường hợp mù màu mắc phải (do bệnh lý, thuốc, hoặc môi trường), bạn có thể giảm nguy cơ bằng cách:

Thăm khám mắt định kỳ, đặc biệt nếu có người thân mắc mù màu hoặc thường xuyên tiếp xúc với hóa chất, ánh sáng mạnh.
Không tự ý sử dụng thuốc, nhất là thuốc điều trị tim mạch, thần kinh, huyết áp nếu không có chỉ định của bác sĩ.
Tuân thủ an toàn lao động: Đeo kính bảo hộ khi làm việc trong môi trường nguy hiểm như nhà máy, xưởng hóa chất, công trình xây dựng…
Tầm soát trước sinh nếu trong gia đình có tiền sử mù màu, giúp chủ động theo dõi và hỗ trợ trẻ từ sớm.

6. Một số bài kiểm tra mắt về màu sắc

Những bài test này không chỉ giúp phát hiện bệnh sớm, mà còn hỗ trợ bác sĩ đánh giá mức độ và loại mù màu, từ đó tư vấn được hướng hỗ trợ phù hợp, nhất là trong trường hợp bạn đang phân vân mù màu có chữa được không hay phải sống chung với nó cả đời.

6.1. Bài kiểm tra Ishihara (Ishihara Color Test)

Đây là phương pháp kiểm tra phổ biến nhất hiện nay và thường được áp dụng tại các phòng khám mắt hoặc bệnh viện chuyên khoa.

Người bệnh sẽ được xem các tấm hình tròn gồm nhiều chấm màu có độ đậm nhạt khác nhau.
Bên trong mỗi tấm sẽ ẩn chứa một con số hoặc hình vẽ, chỉ người có thị lực màu bình thường mới có thể nhận ra.
Tùy vào số lượng và dạng tấm kiểm tra không nhìn thấy được, bác sĩ sẽ xác định loại mù màu đỏ – xanh lá, mù màu xanh – vàng hoặc mù màu toàn phần.

Ưu điểm: nhanh, dễ thực hiện, độ chính xác cao.
Lưu ý: chỉ đánh giá được mù màu ở mức cơ bản, không phân tích sâu sắc hơn về nguyên nhân hoặc biến chứng liên quan.

6.2. Bài kiểm tra Farnsworth-Munsell 100 Hue

Bài kiểm tra này đánh giá khả năng phân biệt sắc thái màu cực kỳ chi tiết. Người tham gia sẽ cần sắp xếp các viên màu theo thứ tự chuyển sắc từ nhạt đến đậm hoặc từ màu này sang màu khác.

Thường dùng để đo lường độ nhạy màu sắc, phù hợp với các ngành cần chính xác về màu như: thiết kế, in ấn, thời trang…
Tuy nhiên, phương pháp này phức tạp hơn, cần thời gian và đôi khi phải thực hiện trên phần mềm chuyên dụng.

6.3. Bài kiểm tra Cambridge Color Test

Đây là bài test hiện đại được thực hiện trên máy tính, mô phỏng tương tự bài kiểm tra Ishihara, nhưng có tính tương tác cao và cho kết quả khách quan hơn.

Được sử dụng nhiều trong nghiên cứu khoa học hoặc các bệnh viện lớn.
Có thể phát hiện các trường hợp mù màu nhẹ mà bài test Ishihara không đánh giá được.

6.4. Một số ứng dụng kiểm tra màu sắc tại nhà

Hiện nay, bạn cũng có thể tự kiểm tra thị lực màu của mình tại nhà thông qua các app miễn phí như:

Color Blind Test – EnChroma
Color Vision Test
Pocket Eye Exam

Dù mù màu di truyền hiện chưa có phương pháp điều trị dứt điểm, nhưng nhờ vào sự phát triển của y học và công nghệ hỗ trợ, người bệnh hoàn toàn có thể thích nghi và sống thoải mái với tình trạng này. Quan trọng nhất là phát hiện sớm, hiểu rõ tình trạng của mình và lựa chọn giải pháp phù hợp. Đừng ngần ngại mà hãy đến Bệnh Viện mắt Sài Gòn Đồng Tháp chuyên khoa mắt để được tư vấn kịp thời và chính xác nhất!