Mộng thịt có nguy hiểm không? Điều trị mộng thịt như thế nào?

25-03-2024

1. Tìm hiểu về mộng thịt

1.1. Mộng thịt là gì?

Mộng thịt (hay còn gọi là mây thịt, tên y học là Pterygium) là một dạng tổn thương lành tính ở mắt, xuất hiện dưới dạng khối mô màu hồng hoặc trắng nhạt, có hình tam giác hoặc hình cánh chim. Khối mô này phát triển từ kết mạc (lòng trắng của mắt) và lan dần vào phía trong giác mạc – phần trong suốt ở phía trước mắt.

Tình trạng này có thể xảy ra ở một hoặc cả hai mắt. Khi xuất hiện cùng lúc ở cả hai bên, người bệnh được chẩn đoán là mắc mộng thịt hai bên. Mặc dù không gây nguy hiểm ngay lập tức, nhưng nếu không được phát hiện và điều trị đúng cách, mộng thịt có thể che phủ đồng tử, dẫn đến giảm thị lực nghiêm trọng.

Mộng thịt là tổn thương lành tính ở mắt, xuất hiện như mô hồng hoặc trắng nhạt lan vào giác mạc.

1.2. Các cấp độ của mộng thịt

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mộng thịt ở mắt được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau. Dưới đây là các hệ thống phân loại phổ biến [1]:

Phân loại theo WHO – 4 cấp độ nguy hiểm

Độ 1: Mộng thịt lan đến rìa của giác mạc – giai đoạn đầu, mắt chỉ có biểu hiện nhẹ.
Độ 2: Mộng thịt lan đến giữa rìa giác mạc và bờ đồng tử – lúc này, thị lực bắt đầu bị ảnh hưởng, có thể cần can thiệp y tế.
Độ 3: Mộng thịt xâm lấn đến bờ đồng tử – thị lực suy giảm rõ rệt, hình ảnh nhìn không còn sắc nét.
Độ 4: Mộng thịt xâm lấn và bao phủ đồng tử – bệnh nhân thấy mờ như có “mây” che phủ mắt, biến dạng hình ảnh. [1]

Phân loại theo mức độ xâm lấn vào giác mạc

Độ 1: Mộng thịt < 2mm
Độ 2: Mộng thịt 2 – 4mm
Độ 3: Mộng thịt > 4mm

Phân loại theo giải phẫu

Độ 1: Đầu mộng lan qua rìa giác mạc.
Độ 2: Đầu mộng lan chưa đến ½ bán kính giác mạc.
Độ 3: Đầu mộng lan vượt quá ½ bán kính giác mạc.
Độ 4: Mộng thịt che khuất trung tâm giác mạc.

Phân loại theo tiên lượng

Mộng thịt tiến triển: Đầu mộng hình răng cưa, thân dày, nhiều mạch máu – dễ tái phát sau phẫu thuật.
Mộng thịt xơ: Đầu tròn, màu trắng đặc, không tiến triển, ít tái phát.

Hình ảnh trên là 4 cấp độ của mộng thịt

2. Nguyên nhân gây ra bệnh

Dưới đây là những nguyên nhân chính:

Tia cực tím (UV): Đây là nguyên nhân hàng đầu. Tia UV từ ánh sáng mặt trời có thể làm tổn thương bề mặt nhãn cầu, kích thích kết mạc phát triển bất thường thành mô mộng thịt. Vì vậy, người làm việc ngoài trời như nông dân, ngư dân, công nhân xây dựng,… là đối tượng dễ mắc phải.
Tiếp xúc thường xuyên với bụi, gió, khói: Những yếu tố này gây kích ứng mắt kéo dài, khiến kết mạc tăng sinh và hình thành mộng thịt.
Tiền sử gia đình: Nếu trong gia đình có người từng bị mộng thịt, bạn có nguy cơ cao hơn so với người khác.
Khô mắt: Người thường xuyên bị khô mắt hoặc mắc các bệnh lý về mắt mãn tính có nguy cơ phát triển mộng thịt ở mắt cao hơn.
Di truyền: Một số nghiên cứu ghi nhận yếu tố di truyền có thể ảnh hưởng đến sự phát triển mộng thịt, đặc biệt ở những bệnh nhân trẻ tuổi.

3. Triệu chứng của mộng thịt

Bệnh thường tiến triển âm thầm, không gây nhiều khó chịu ở giai đoạn đầu nên dễ bị bỏ qua. Tuy vậy, nếu chú ý quan sát, vẫn có thể nhận biết qua một số triệu chứng đặc trưng:

Giữ mắt luôn ẩm bằng cách nhỏ nước mắt nhân tạo khi cảm thấy khô.

Xuất hiện khối mô nhỏ màu hồng ở khóe mắt, thường bắt đầu từ phía trong gần sống mũi, có thể lan rộng dần theo thời gian.
Cảm giác khô, ngứa hoặc cay mắt: Đây là dấu hiệu phổ biến, nhất là khi làm việc ngoài trời hoặc tiếp xúc với khói, bụi, gió nhiều.
Chảy nước mắt thường xuyên: Do khối mộng gây kích ứng, khiến mắt điều tiết nước liên tục để bảo vệ giác mạc.
Cảm giác như có cát trong mắt: Nhiều người bệnh mô tả cảm giác cộm, như có dị vật trong mắt, rất khó chịu.
Mắt đỏ, sưng nhẹ: Đặc biệt khi mộng phát triển nhanh, vùng mộng có thể tấy đỏ và kích ứng rõ rệt.
Thị lực suy giảm: Khi mộng lan đến giác mạc, người bệnh có thể bị mờ mắt, nhìn đôi hoặc hình ảnh bị biến dạng.
Nhìn không rõ vào ban ngày: Một số trường hợp ghi nhận hiện tượng hình ảnh bị lóe sáng hoặc khó nhìn trong điều kiện nắng gắt.

4. Mộng thịt có nguy hiểm không?

Mộng mắt có nguy hiểm không? Tình trạng này hoàn toàn có thể gây suy giảm thị lực vĩnh viễn nếu không được điều trị kịp thời. Khi mộng thịt phát triển đến giai đoạn nặng, nó sẽ xâm lấn sâu vào giác mạc, gây loạn thị (làm biến dạng bề mặt mắt) và che khuất tầm nhìn, dẫn đến suy giảm thị lực nghiêm trọng, thậm chí là mờ mắt vĩnh viễn.

Ở giai đoạn đầu, mộng thịt thường chưa ảnh hưởng đến thị lực nhưng gây đỏ, cộm và mất thẩm mỹ. Người bệnh có thể cảm thấy mắt bị cộm, ngứa, rát hoặc kích ứng nhẹ, đặc biệt khi ra nắng hoặc tiếp xúc với gió, bụi. Trong nhiều trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định dùng thuốc nhỏ mắt (như nước mắt nhân tạo) và khuyên người bệnh đeo kính râm để bảo vệ mắt. Nếu tuân thủ tốt, tình trạng có thể ổn định mà không cần can thiệp phẫu thuật.

Tuy nhiên, nếu không được theo dõi và điều trị đúng cách, mộng thịt có thể phát triển xâm lấn vào giác mạc, gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm:

Suy giảm thị lực: Gây mờ mắt, nhìn thấy bóng mờ (song thị một mắt), biến dạng hình ảnh.
Loạn thị nặng: Mộng thịt kéo và làm biến dạng bề mặt giác mạc, gây loạn thị ngày càng tăng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị lực.
Viêm và kích ứng mãn tính: Bề mặt mắt gồ ghề, khô rát, thường xuyên đỏ và khó chịu kéo dài.
Sẹo giác mạc: Có nguy cơ hình thành sẹo vĩnh viễn trên giác mạc, ngay cả sau khi đã phẫu thuật, gây mờ mắt không thể phục hồi.

Ở mức độ nặng, người bệnh thậm chí không thể nhìn rõ vật thể trước mặt, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt, công việc và chất lượng cuộc sống. Bên cạnh đó, yếu tố thẩm mỹ cũng là một gánh nặng lớn. Khối mô màu hồng hoặc trắng đục lan vào lòng đen khiến ánh nhìn trở nên thiếu tự nhiên, gây mất tự tin trong giao tiếp, đặc biệt là với người trẻ tuổi.

Mắt bị mộng thịt lan vào giác mạc, che một phần đồng tử, có nguy cơ giảm thị lực nếu không điều trị.

5. Đối tượng dễ bị mộng mắt (mộng thịt)

Dưới đây là các nhóm đối tượng dễ bị mộng mắt mà bạn cần đặc biệt lưu ý:

Người từ 20–40 tuổi: Đây là độ tuổi thường xuyên làm việc ngoài trời, tiếp xúc nhiều với ánh nắng và bụi bẩn – yếu tố dễ gây mộng thịt.
Nam giới: Có nguy cơ bị mộng thịt ở mắt cao gấp đôi nữ giới do đặc thù công việc thường xuyên ở môi trường khắc nghiệt.
Người sống gần xích đạo: Khu vực có cường độ tia cực tím cao như Việt Nam khiến tỷ lệ mắt bị mộng thịt tăng đáng kể so với vùng khí hậu ôn đới.

Bên cạnh các yếu tố kể trên, người làm việc ngoài trời liên tục, ngư dân, nông dân, công nhân công trình, hoặc người không có thói quen đeo kính râm, kính bảo hộ khi đi nắng cũng thuộc nhóm dễ mắc bệnh.

6. Điều trị mộng thịt như thế nào?

Tùy theo mức độ phát triển và ảnh hưởng của mộng thịt, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp phù hợp.

Trường hợp nhẹ (Độ 1 – Độ 2): Nếu mộng thịt ở mắt mới chỉ bắt đầu hình thành, người bệnh có thể được chỉ định thuốc nhỏ mắt, nước mắt nhân tạo hoặc thuốc uống để giảm kích ứng và làm chậm tiến triển.
Trường hợp nặng (Độ 3 – Độ 4): Khi mộng thịt lan rộng, ảnh hưởng đến thị lực hoặc thẩm mỹ, phẫu thuật là lựa chọn điều trị duy nhất. Các phương pháp phổ biến gồm:
- Cắt bỏ mộng thịt đơn thuần
- Cắt bỏ mộng thịt kết hợp ghép kết mạc tự thân
- Cắt bỏ mộng thịt kết hợp ghép màng ối
- Áp dụng thuốc chống phân bào sau phẫu thuật để hạn chế tái phát
Phẫu thuật mộng thịt truyền thống có tỷ lệ tái phát cao (40–60%) và chỉ áp dụng khi mộng gây suy giảm thị lực nghiêm trọng. Hiện nay, phương pháp cắt mộng kết hợp ghép kết mạc tự thân được sử dụng phổ biến tại Bệnh viện Mắt Sài Gòn Đồng TháTháp nhờ hiệu quả cao, tỷ lệ tái phát dưới 1%, ít đau, phục hồi nhanh và đảm bảo tính thẩm mỹ.
Theo dõi và tái khám định kỳ: Sau điều trị, người bệnh cần duy trì thói quen tái khám, để theo dõi diễn biến và đảm bảo mộng mắt không tái phát.

7. Cách phòng ngừa mộng thịt

Dưới đây là những cách phòng ngừa mộng thịt đơn giản mà hiệu quả:

Bảo vệ mắt khi ra ngoài: Đeo kính râm chống tia UV, đội mũ rộng vành khi di chuyển dưới nắng, gió hoặc bụi nhiều.
Giữ môi trường sống sạch sẽ: Dọn dẹp thường xuyên, duy trì độ ẩm giúp hạn chế khô mắt – yếu tố làm mộng thịt ở mắt tiến triển.
Tăng cường dinh dưỡng cho mắt: Ăn thực phẩm giàu vitamin A, C, E, kẽm, lutein (cà rốt, rau xanh, cá béo…) giúp mắt khỏe, chống tác nhân bên ngoài.
Điều chỉnh thời gian làm việc và nghỉ ngơi: Mỗi 20–30 phút làm việc, nên nghỉ mắt ít nhất 20 giây để giảm mỏi mắt.
Khám mắt định kỳ 1–2 lần/năm: Phát hiện sớm mộng thịt mắt và các bệnh lý khác; nếu có dấu hiệu bất thường, hãy khám ngay tại cơ sở chuyên khoa.

Phẫu thuật mộng thịt – Trả lại đôi mắt sáng khỏe, tự tin tận hưởng cuộc sống bên gia đình

8. Những thói quen sinh hoạt nào giúp hạn chế mộng thịt?

Những thói quen đơn giản giúp hạn chế nguy cơ mắc mộng mắt hoặc giảm thiểu tình trạng tái phát sau điều trị:

Đeo kính bảo vệ mắt khi ra nắng, tránh tia UV, khói bụi và gió mạnh – tác nhân gây mộng thịt.
Không dụi mắt, kể cả khi ngứa hay khô, để tránh tổn thương kết mạc.
Bổ sung vitamin A, E, lutein, omega-3 từ thực phẩm hoặc theo chỉ định bác sĩ.
Giữ ẩm cho mắt, đặc biệt khi dùng máy tính nhiều hoặc ngồi điều hòa lâu.
Tránh hút thuốc, hạn chế rượu bia vì gây kích ứng và tổn hại thị lực.
Ngủ đủ, nghỉ hợp lý, để mắt có thời gian phục hồi.
Khám mắt định kỳ để phát hiện sớm dấu hiệu mộng thịt và điều trị kịp thời.

9. Chăm sóc mắt sau phẫu thuật

Nếu bạn vừa trải qua phẫu thuật cắt mộng thịt, dưới đây là các lưu ý bắt buộc phải ghi nhớ:

Không dụi mắt dù ngứa, vì dễ làm lệch mảnh ghép hoặc tổn thương vùng mổ.
Dùng thuốc, nhỏ mắt đúng hướng dẫn, không tự ý thay đổi.
Tái khám đúng hẹn hoặc khi mắt đỏ kéo dài, đau tăng, chảy dịch, giảm thị lực.
Tránh nước, xà phòng, hóa chất rơi vào mắt trong tuần đầu sau mổ.
Kiêng thực phẩm dễ gây kích ứng như đồ nếp, bò, gà, hải sản, rau muống.
Không làm việc nặng, vận động mạnh trong 1–2 tuần đầu.
Đeo kính bảo hộ thường xuyên, kể cả khi ngủ để bảo vệ mắt khỏi khói bụi, ánh nắng.
Mắt sẽ cải thiện thẩm mỹ dần, vết sẹo nhỏ nếu có là bình thường, không ảnh hưởng thị lực.

Hy vọng bài viết đã giúp quý bạn đọc hiểu rõ hơn về bệnh lý mộng thịt cũng như giải đáp được thắc mắc “Mộng thịt có nguy hiểm không?”. Dù ở giai đoạn nào, bệnh vẫn có thể được kiểm soát hiệu quả nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Bệnh viện Mắt Sài Gòn Đồng Tháp với đội ngũ bác sĩ giỏi và trang thiết bị hiện đại luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn trong hành trình bảo vệ thị lực. Đừng ngần ngại liên hệ với chúng tôi khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào ở mắt!

Nguồn tham khảo:

1. https://www.medindia.net/health/conditions/pterygium.htm