Cận thị ở trẻ em: Nguyên nhân, dấu hiệu và biện pháp

Cận thị ở trẻ em là một trong số các bệnh lý về mắt thường gặp nhất, đặc biệt là ở các bé từ 6 – 18 tuổi. Nếu không kiểm soát kịp thời có thể dẫn đến các bệnh lý về mắt như thoái hoá hoàng điểm, glocom,…. Theo dõi bài viết của đội ngũ Bệnh viện Mắt Sài Gòn Đồng Tháp dưới đây để tìm hiểu chi tiết về bệnh lý này nhé!

1. Cận thị ở trẻ em là bệnh gì?

Cận thị ở trẻ em là tật khúc xạ phổ biến khiến trẻ nhìn rõ những vật ở gần nhưng lại mờ khi nhìn xa. Nguyên nhân chính là do nhãn cầu dài hơn bình thường, khiến ánh sáng hội tụ trước võng mạc thay vì đúng trên võng mạc.

Bệnh thường xuất hiện trong độ tuổi học đường (6 – 14 tuổi) và có xu hướng tăng nhanh nếu không được phát hiện, điều chỉnh sớm. Hiện nay, theo WHO, tỷ lệ trẻ em bị cận thị ở Việt Nam đang ở mức báo động. Đặc biệt ở khu vực thành phố lớn như TP HCM và Hà Nội tỷ lệ cận thị có thể lên tới 50 – 70%, gây ảnh hưởng không nhỏ đến việc học tập và sinh hoạt hằng ngày.

Không ít em bé bị cận ngay từ khi còn nhỏ

2. Tại sao trẻ em lại bị cận thị?

Có không ít nguyên nhân dẫn đến cận thị ở trẻ em. Em bé sinh ra có thể mắc cận thị do di truyền từ cha, mẹ hoặc cả hai bậc phụ huynh. Ngoài ra, trên lâm sàng Sản khoa, không ít em nhỏ sinh non, nhẹ cân (cân nặng dưới 2,5kg) cũng phải đối mặt với rủi ro bị cận thị sớm. 

Bên cạnh các lý do không thể can thiệp được, thói quen sống không khoa học kéo dài mới là nguyên nhân chính khiến thị lực của các bé bị suy giảm như sau:

• Ngủ không đủ giấc vì thời khóa biểu dày đặc, chơi quá nhiều, đặc biệt giai đoạn 7 – 9 tuổi và 12 – 14 tuổi rất dễ bị cận thị

• Đọc sách, dùng thiết bị điện tử ở khoảng cách quá gần (<30cm) trong thời gian dài
• Ngồi học sai tư thế, thường xuyên cúi gằm mặt xuống bàn
• Đọc sách, học tập trong điều kiện ánh sáng kém.
• Ít vận động ngoài trời,  thời gian học tập, giải trí bằng điện thoại, máy tính nhiều hơn thời gian chơi thể thao.
• Lười ăn, không bổ sung đầy đủ các thực phẩm giàu vitamin A, D và các dưỡng chất cần thiết cho mắt.

Một số em bé bị cận thị đã được chỉ định đeo kính cận nhưng lại không đeo kính thường xuyên, hay bỏ kính khiến độ tăng rất nhanh. Điều này cũng vô tình khiến các em đã bị cận tăng số kính nhiều và nhanh trong thời gian ngắn. 

Ngồi sai tư thế cũng là lý do khiến các bé bị cận thị

3. Các dấu hiệu bị cận thị ở trẻ em

Phần lớn trẻ nhỏ không tự nhận ra mình bị cận thị, đặc biệt là với các bé còn nhỏ tuổi. Do đó, cha mẹ cần lưu tâm đến các biểu hiện cận thị sớm ở con em mình như sau:

• Trẻ thường xuyên nheo mắt, nghiêng đầu khi nhìn xa.
• Có thói quen ngồi gần tivi, bảng học, màn hình điện thoại hoặc máy tính.
• Hay dụi mắt, chảy nước mắt khi nhìn lâu.
• Dùng tay che một mắt khi đọc hoặc xem sách.
• Than đau, mỏi mắt sau khi học tập, đọc sách, dùng thiết bị điện tử.
• Học lực giảm sút, chép bài chậm do không nhìn rõ bảng.

4. Các biện pháp điều trị cận thị ở trẻ em

Đa số các trường hợp bị cận thị khi chưa đủ 18 tuổi để phẫu thuật tật khúc xạ sẽ được chỉ định đeo kính gọng hoặc dùng kính áp tròng Ortho K để kiểm soát diễn biến của bệnh lý, cụ thể như sau:

4.1. Đeo kính gọng

Đây là phương pháp an toàn, đơn giản và tiết kiệm chi phí nhất. Các bác sĩ sẽ tiến hành đo độ cận thị lấy số kính chính xác để hỗ trợ bé phục hồi thị lực nhanh chóng, trở lại học tập và vui chơi bình thường.

Tuy nhiên, điều các bậc cha mẹ cần lưu ý khi cho con em mình đeo kính gọng là nên cho bé đi khám định kỳ 6 tháng/lần để điều chỉnh độ kính phù hợp. Đồng thời, bạn hãy dành thời gian rèn luyện thói quen đeo kính cho bé, tránh trường hợp bé không quen đeo kính, hay quên đeo kính khiến độ cận ngày càng tăng. 

Ngoài kính gọng đơn tròng, các em nhỏ cũng có thể lựa chọn kính chuyên dụng (như Stellest) cho con em mình. Đây là dòng tròng kính được thiết kế đặc biệt cho trẻ em với công nghệ H.A.L.T gồm hàng nghìn vi thấu kính phi cầu.

Kính Stellest không chỉ giúp bé nhìn rõ ngay lập tức mà còn có công dụng làm chậm quá trình tăng độ cận đến 67% khi đeo đủ thời gian mỗi ngày.

Đeo kính gọng là cách điều trị cận thị tiết kiệm nhất

4.2. Dùng kính áp tròng Ortho K

Bên cạnh kính gọng, trong những năm gần đây, không ít gia đình có bệnh nhi bị cận thị lựa chọn sử dụng Ortho-K – một loại kính áp tròng cứng, được chỉ định đeo vào ban đêm để định hình giác mạc tạm thời. Bé chỉ cần đeo kính Ortho K vào ban đêm, nhìn rõ khi tháo ra vào ban ngày mà không cần thêm phương tiện hỗ trợ nào khác. 

Đây là loại kính áp tròng này đã được FDA chứng nhận an toàn cho trẻ từ 6 tuổi trở lên. Hơn nữa, sức hút lớn nhất của Ortho K với các gia đình có trẻ nhỏ bị cận thị là kính có thể làm giảm tốc độ tăng độ cận lên tới 50% và hạn chế nguy cơ cận thị nặng. Do đó, các em nhỏ được bảo vệ khỏi nguy cơ gặp các biến chứng do tật khúc xạ bẩm sinh như bong võng mạc, thoái hoá hoàng điểm,…

Ngoài ra, loại kính áp tròng này còn sở hữu các ưu điểm nổi bật như sau:

• Thứ nhất, Ortho K đem lại hiệu quả phục hồi thị lực cực kỳ nhanh chóng, ước tính chỉ sau 1–2 đêm sử dụng với trường hợp cận nhẹ. Nếu bệnh nhi bị cận nặng thì có thể phải sử dụng trong 1 – 4 tuần để thấy thị lực phục hồi toàn diện hơn.
• Thứ hai, việc lấy lại thị lực vào ban ngày có thể giúp bé thỏa sức tham gia các hoạt động ngoại khóa, chơi thể thao cùng bạn bè đồng trang lứa. 

Ngoài ra, thuốc nhỏ mắt Atropine nồng độ thấp (0,01 – 0,05%) cũng có thể được bác sĩ chỉ định để làm chậm tiến triển cận thị.

Lưu ý với một số ca bệnh cận thị tiến triển rất nhanh, chỉ sử dụng một phương pháp đơn lẻ có thể chưa đem lại hiệu quả như mong muốn. Khi đó, bác sĩ có thể chỉ định một phác đồ điều trị kết hợp. Ví dụ như sử dụng đồng thời thuốc nhỏ mắt Atropine và kính gọng Stellest, hoặc kết hợp Atropine và Ortho-K để tối đa hóa khả năng kiểm soát tốc độ tăng độ cận cho trẻ.

Em bé bị cận nên dùng kính áp tròng Ortho K

5. Khi nào được phép mổ mắt xóa cận?

Phải làm rõ rằng: Đeo kính gọng và kính áp tròng Ortho K chỉ đem lại hiệu quả phục hồi thị lực tức thời. Để chữa trị dứt điểm tật cận thị, các em nhỏ khi đủ điều kiện vẫn phải thực hiện phẫu thuật xoá cận. 

Hiện nay, để đủ điều kiện thực hiện can thiệp ngoại khoa này, bệnh nhân phải đáp ứng các yêu cầu như sau: 

• Đủ 18 tuổi trở lên
• Độ cận ổn định, không tăng hoặc chỉ dao động khoảng 0,5 – 0,75 độ trong 6 tháng gần nhất.
• Giác mạc đủ dày, chi tiết bác sĩ sẽ tính toán dựa trên độ dày giác mạc và độ khúc xạ để đảm bảo an toàn sau khi loại bỏ mô.
• Hình dạng giác mạc bình thường, không mắc các bệnh lý như loạn dưỡng giác mạc.
• Sức khỏe mắt tốt, không bị đục thủy tinh thể, viêm giác mạc, glôcôm hay các bệnh lý mắt khác.
• Sức khỏe toàn thân ổn định, được xác nhận không mắc bệnh chuyển hóa như tiểu đường, lupus ban đỏ hệ thống hoặc các bệnh lý nghiêm trọng khác.
• Không mang thai hoặc cho con bú

Nếu các bé đã đáp ứng đầy đủ các tiêu chí trên thì gia đình có thể phối hợp với các bác sĩ chuyên khoa để lựa chọn phương pháp xoá cận phù hợp với yêu cầu công việc, tình trạng sức khoẻ mắt trong số các phương pháp mổ cận như: Phakic IPCL, CLEAR, Femtosecond Pro, SmartsurfACE,…

6. Cận thị ở trẻ em có thể phòng tránh không?

Tin vui cho các bậc phụ huynh là bệnh cận thị ở trẻ em hoàn toàn có thể phòng tránh được. Điều kiện tiên quyết là bạn phải cho trẻ đi khám Nhãn khoa định kỳ tối thiểu 6 tháng / lần, bắt đầu thực hiện từ khi trẻ đủ 6 tháng tuổi. Bên cạnh đó, để bảo vệ con em mình khỏi nguy cơ bị cận thị, cha mẹ không nên bỏ qua các gợi ý dưới đây: 

• Bố trí ánh sáng học tập đầy đủ, tránh để trẻ đọc sách trong điều kiện thiếu sáng.
• Nhắc trẻ ngồi đúng tư thế, giữ khoảng cách mắt – sách/màn hình tối thiểu 30 – 40cm.
• Hạn chế thời gian sử dụng điện thoại, máy tính, tivi (không quá 2 giờ/ngày).
• Khuyến khích trẻ vận động ngoài trời ít nhất 1 – 2 giờ mỗi ngày.
• Bổ sung thực phẩm giàu vitamin A, D, C, E và các dưỡng chất tốt cho mắt vào bữa ăn hàng ngày cho bé.
• Áp dụng nguyên tắc 20 – 20 – 20: sau 20 phút học tập, cho mắt nghỉ 20 giây bằng cách nhìn xa 20 feet (khoảng 6m).

Nhìn chung, cận thị ở trẻ em không chỉ ảnh hưởng đến khả năng học tập mà còn có nguy cơ tiến triển nặng nếu không kiểm soát tốt. Cha mẹ cần quan tâm đến các dấu hiệu bất thường, đưa con đi khám mắt định kỳ và áp dụng biện pháp phòng ngừa sớm để bảo vệ đôi mắt sáng khỏe cho trẻ.

Để đặt lịch thăm khám cho các em nhỏ tại Bệnh viện Mắt Sài Gòn Đồng Tháp, vui lòng liên hệ HOTLINE 0356 633 303!