Cận thị có di truyền không? Có nguy hiểm không?

“Cận thị có di truyền không?” là thắc mắc phổ biến của nhiều bậc phụ huynh, đặc biệt trong những gia đình mà cả cha và mẹ đều bị cận thị nặng. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin từ đội ngũ chuyên gia tại Bệnh viện Mắt Sài Gòn Đồng Tháp, giúp giải thích rõ ràng về yếu tố di truyền trong cận thị và mức độ ảnh hưởng của nó đến thế hệ sau.

1. Bệnh cận thị có di truyền không? Vì sao?

Có. Cận thị là bệnh lý có tính chất di truyền từ đời cha mẹ sang con cái. Theo nghiên cứu, các nhà khoa học đã tìm thấy hơn 200 gen liên quan đến cận thị và tật khúc xạ. Nhiều gen trong số đó mới được phát hiện gần đây. Trước đó, nghiên cứu năm 2018 cũng chỉ ra rằng có 161 yếu tố di truyền chưa từng được biết đến liên quan đến cận thị.

Dựa trên thống kê, 1 đứa trẻ có cả cha và mẹ đều bị cận thị có nguy cơ mắc cận thị cao hơn gấp 6 lần so với bạn bè đồng trang lứa. Từ đây, có thể khẳng định rằng: Di truyền là một trong các nhân tố gây ra tật khúc xạ này. Em bé sinh ra trong gia đình có tiền sử bị cận thị thì rất dễ phải đeo kính từ nhỏ, đặc biệt, nguy cơ càng cao nếu cả 2 bố mẹ đều bị cận.

Tất nhiên, ngoài di truyền, thói quen sống và các yếu tố về môi trường cũng có thể khiến không ít trẻ em phải điều trị cận thị sớm, có thể kể đến như sau:

• Sử dụng thiết bị điện tử quá nhiều, dù là với mục đích học tập hay giải trí.
• Đọc sách, sử dụng máy tính, điện thoại ở khoảng cách quá gần hoặc trong điều kiện không đủ ánh sáng
• Ngồi học sai tư thế, cúi quá sát sách vở học ngồi lệch sang một bên
• Thường xuyên ở trong nhà, không có thời gian hoạt động và vui chơi bên ngoài khiến mắt phải điều tiết quá mức, hạn chế tầm nhìn
• Trục nhãn cầu dài bẩm sinh, mắt bị tổn thương trong quá trình ấp lồng kính sau sinh non,…
• Chế độ dinh dưỡng thiếu các dưỡng chất như vitamin A, omega 3, vitamin C, canxi,… cần thiết cho mắt.

Cận thị là bệnh có thể di truyền từ đời cha mẹ sang con cái

2. Ba mẹ bị cận thị liệu con sinh ra có bị cận không?

Như đã đề cập đến ở trên, không phải 100% trường hợp bố mẹ bị cận thì con cái sinh ra cũng mắc tật khúc xạ này. 

Trên thực tế, di truyền chỉ chiếm khoảng 30% nguyên nhân gây cận thị, Như đã phân tích, đây là một sự đơn giản hóa có thể gây hiểu lầm. Di truyền và môi trường không hoạt động độc lập theo tỷ lệ % mà là một sự tương tác phức tạp. Di truyền tạo ra “nguy cơ”, môi trường “kích hoạt”. Một người có “gen cận thị” nhưng sống ở môi trường lý tưởng có thể không bị cận và ngược lại. 

Bởi các lý do còn lại đến từ do lối sống và môi trường. Từ đây, chính ta không thể kết luận rằng tất cả con cái sinh ra trong gia đình bị cận thị đều có tật khúc xạ bẩm sinh. 

3. Bệnh cận thị di truyền có nguy hiểm không?

Có. Sự nguy hiểm của bệnh lý nằm ở chỗ cận thị thường khởi phát sớm và tiến triển nhanh, đặc biệt ở trẻ nhỏ. Nếu không được kiểm soát, trẻ có thể phải đối mặt với tình trạng độ cận tăng nhanh, bị cận nặng (trên 8 diop) khi trưởng thành và sức khoẻ mắt kém. Kèm theo đó là bé có thể gặp nhiều khó khăn trong học tập, không thường xuyên chơi thể thao và có xu hướng khép kín, khó hòa nhập hơn với bạn bè đồng trang lứa.

Không những thế, những đứa trẻ sinh ra với tật cận thị phải đối mặt với nguy cơ mắc các bệnh lý về mắt cao hơn bình thường như:

• Bong võng mạc
• Thoái hoá hoàng điểm
• Glaucoma,…

Cận thị do di truyền có thể khiến bé gặp nhiều khó khăn trong học tập

4. Các cách điều trị cận thị di truyền

Tùy tình trạng sức khỏe và tuổi tác mà mỗi bệnh nhân có thể được điều trị theo các biện pháp chăm sóc sức khoẻ khác nhau như sau:

4.1. Đối với trẻ em và người dưới 18 tuổi

Cách chữa trị bệnh cận thị triệt để duy nhất là phẫu thuật. Tuy nhiên, can thiệp ngoại khoa chỉ được cân nhắc khi bệnh nhân đã đủ 18 tuổi và có thị lực ổn định. Vì thế, trong trường hợp này, các bé có thể được hướng dẫn kiểm soát độ cận bằng các cách sau:

• Đeo kính gọng: Đây là cách điều trị cận thị truyền thống và đơn giản nhất. Bạn chỉ cần đưa các em nhỏ đến Bệnh viện Mắt uy tín để thăm khám và lấy số kính phù hợp. Lưu ý: Mỗi 6 tháng bạn phải đưa bé đi khám mắt để theo dõi sát sao độ cận và tình trạng sức khoẻ mắt. 
• Dùng kính áp tròng Ortho K: Ortho – K là loại kính áp tròng cứng thấm khí có tác dụng điều chỉnh thị lực, đã được FDA công nhận có khả năng điều trị cận thị hiệu quả. Bé chỉ cần đeo vào ban đêm, tháo ra vào ban ngày mà vẫn có thể nhìn rõ ràng. Đặc biệt, Ortho K còn được đánh giá cao vì khả năng kiểm soát tiến triển cận thị (lên đến 50%) ở trẻ em.
• Dùng tròng kính Essilor Stellest: Stellest là dòng tròng kính được thiết kế dành riêng cho trẻ em bị cận thị. Kính không chỉ giúp bé nhìn rõ ngay lập tức mà còn làm chậm quá trình tăng độ cận đến 67% khi đeo đủ thời gian mỗi ngày.
• Nhỏ thuốc Atropine nồng độ thấp: Để hỗ trợ giảm nhẹ các triệu chứng của tật khúc xạ này, bác sĩ cũng có thể chỉ định bệnh nhi dùng thêm thuốc nhỏ mắt Atropine liều thấp.

4.2. Đối với người trưởng thành

Nếu bé đã đủ 18 tuổi, độ cận không thay đổi quá 0,75 độ trong 6 tháng và đáp ứng các điều kiện phẫu thuật tật khúc xạ khác thì gia đình nên cân nhắc cho bé thực hiện phẫu thuật. Khi đó, bạn có thể tham khảo một số hình thức phẫu thuật khúc xạ, bao gồm:

• Phakic IPCL là giải pháp mổ cận hiện đại, không tạo vạt, không làm mòn giác mạc nhưng vẫn mang lại hiệu quả cao. Ngay cả những người bị cận bẩm sinh nặng hay có bất thường về giác mạc cũng có thể lựa chọn phương pháp này.
• Femto Pro (Femtosecond Lasik Pro) được đánh giá cao nhờ sự kết hợp của 2 loại laser. Laser Femtosecond tạo vạt giác mạc bằng 1 vết cắt duy nhất, liền mạch và Laser Excimer điều chỉnh độ khúc xạ, phù hợp với người muốn phục hồi thị lực nhanh, ít phải kiêng khem sau phẫu thuật.
• SmartSurfACE sử dụng công nghệ mổ “không chạm – không vạt”, giúp bảo toàn giác mạc tối đa. Đây là lựa chọn an toàn cho người bị giác mạc mỏng bẩm sinh hoặc từng bị tái cận sau phẫu thuật xoá cận.
• Phẫu thuật CLEAR được đánh giá có tỷ lệ tái cận thấp nhất trong số 4 phương pháp hiện nay. Người bệnh có thể lấy lại thị lực chỉ sau 1 ngày và trở lại sinh hoạt, làm việc bình thường trong 1–2 ngày.

Lưu ý rằng, tất cả các phương pháp hiện đại đều có tỷ lệ tái cận thấp nếu bệnh nhân đáp ứng đủ điều kiện phẫu thuật..

Phẫu thuật là phương pháp điều trị cận thị triệt để nhất

5. Các cách phòng tránh cận thị di truyền 

Mặc dù cận thị là bệnh lý di truyền nhưng các bậc cha mẹ có thể chủ động thực hiện các biện pháp chăm sóc sức khỏe cho con em để giảm thiểu nguy cơ phải đeo kính từ sớm như sau:

• Khuyến khích trẻ tham gia hoạt động ngoài trời, chơi thể thao ít nhất 2 giờ/ngày.
• Quy định khoảng thời gian bé dùng điện thoại, máy tính, tivi mỗi ngày.
• Điều chỉnh tư thế khi học tập, không cúi đầu quá sát
• Đảm bảo đầy đủ ánh sáng khi bé đọc sách, học tập.
• Khám mắt định kỳ cho trẻ 6 tháng/lần.
• Bổ sung thực phẩm giàu vitamin A, C, D và omega-3 (cá béo, trứng, rau củ quả) vào thực đơn hàng ngày

Bài viết đã phần nào giúp giải đáp thắc mắc “Cận thị có di truyền không?”, đồng thời cung cấp cái nhìn rõ hơn về yếu tố di truyền trong bệnh lý này. Dù yếu tố di truyền có thể làm tăng nguy cơ, nhưng không phải tất cả trẻ có cha mẹ cận thị đều mắc cận. Trong trường hợp trẻ bị cận, phụ huynh có thể cân nhắc cho con đeo kính gọng, kính áp tròng Ortho-K hoặc sử dụng tròng kính Stellest để kiểm soát độ cận. Khi trẻ đủ điều kiện và độ tuổi phù hợp, việc phẫu thuật xoá cận cũng là một lựa chọn có thể xem xét.

Nếu cần tư vấn kỹ hơn về các phương pháp điều trị và kiểm soát cận thị, quý phụ huynh vui lòng liên hệ HOTLINE 0356 633 303 để được đội ngũ chuyên gia tại Bệnh viện Mắt Sài Gòn Đồng Tháp hỗ trợ nhanh chóng và tận tình.