Bé 3 tuổi bị cận thị nặng nguyên nhân do đâu? Điều trị thế nào?

Bé 3 tuổi đã bị cận thị nặng là điều khiến nhiều phụ huynh lo lắng, bởi đây là giai đoạn quan trọng để mắt phát triển toàn diện. Tật khúc xạ xuất hiện quá sớm không chỉ làm suy giảm thị lực, mà còn ảnh hưởng đến khả năng học hỏi, sinh hoạt và sự phát triển nhận thức của trẻ. Vậy nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng này? Đâu là dấu hiệu cảnh báo sớm và giải pháp nào giúp bảo vệ đôi mắt khỏe mạnh cho bé?

1. Nguyên nhân trẻ 3 tuổi bị cận nặng

Khi hiểu rõ những nguyên nhân dẫn đến cận thị nặng ở trẻ từ 3 tuổi, bố mẹ sẽ có cơ sở vững vàng để phòng ngừa và hỗ trợ điều trị kịp thời cho con.

1.1. Yếu tố di truyền từ bố mẹ

Di truyền là nguyên nhân quan trọng nhất khiến nhiều trẻ bị cận sớm. Khi cả bố và mẹ đều bị cận thị, đặc biệt là ở mức độ nặng, khả năng con mắc cận sẽ cao hơn hẳn so với những gia đình không có tiền sử. Một số nghiên cứu cho thấy nếu một người trong bố mẹ bị cận, nguy cơ con cũng bị cận khoảng 30%. 

Nhưng nếu cả hai cùng bị cận, tỷ lệ này có thể tăng lên đến 60%, thậm chí gần như chắc chắn nếu mức độ cận của bố mẹ rất nặng. Chính vì vậy, không ít bé mới 3 tuổi đã bị phát hiện cận rõ rệt dù chưa tiếp xúc nhiều với thiết bị điện tử.

Tỷ lệ trẻ bị cận nặng do di truyền đang rất cao hiện nay

1.2. Trẻ sinh non hoặc nhẹ cân

Những em bé sinh thiếu tháng hoặc có cân nặng khi chào đời dưới 2,5kg thường phải đối mặt với nguy cơ cao mắc các tật khúc xạ, trong đó có cận thị. Nguyên nhân là do mắt của trẻ chưa phát triển hoàn thiện trong giai đoạn bào thai, khiến cấu trúc nhãn cầu dễ gặp bất thường. Khi ánh sáng đi vào mắt, nó không hội tụ đúng trên võng mạc mà bị lệch đi, dẫn đến tình trạng nhìn mờ từ sớm. Đây là lý do nhiều trẻ sinh non hoặc nhẹ cân bị cận thị nặng ngay từ những năm đầu đời.

1.3. Sự thay đổi cấu trúc nhãn cầu

Một nguyên nhân khác khiến trẻ 3 tuổi bị cận nặng là do sự phát triển bất thường trong cấu trúc nhãn cầu. Nếu trục nhãn cầu phát triển dài hơn mức bình thường hoặc giác mạc cong quá mức, ánh sáng đi vào mắt sẽ hội tụ trước võng mạc thay vì đúng vị trí. 

Điều này khiến trẻ nhìn xa bị mờ, thậm chí khó quan sát rõ ràng. Nếu tình trạng này không được phát hiện và điều chỉnh kịp thời, độ cận có thể tiến triển nhanh chóng, gây ảnh hưởng đến thị lực và sự phát triển thị giác lâu dài.

1.4. Thói quen sinh hoạt thiếu khoa học

Ngoài di truyền và yếu tố bẩm sinh, thói quen sinh hoạt hiện đại cũng là nguyên nhân phổ biến khiến trẻ nhỏ bị cận nặng sớm. Nhiều bé 3 tuổi đã tiếp xúc thường xuyên với điện thoại, máy tính bảng hoặc tivi. 

Việc nhìn màn hình ở khoảng cách quá gần trong thời gian dài khiến mắt phải điều tiết liên tục, dẫn đến mỏi mắt và tăng nguy cơ cận thị. Không chỉ vậy, việc học tập hoặc vui chơi trong môi trường thiếu ánh sáng, cùng với tư thế ngồi không đúng, cũng góp phần làm tình trạng cận thị tiến triển nhanh hơn.

1.5. Nhược thị (mắt lười)

Đối với một trẻ 3 tuổi bị cận nặng, mối nguy hiểm lớn nhất không chỉ là nhìn mờ, mà chính là nhược thị (mắt lười). Đây là tình trạng não bộ không nhận hoặc bỏ qua tín hiệu hình ảnh rõ nét từ một mắt trong giai đoạn phát triển thị giác quan trọng – trước 7 đến 8 tuổi.

Nguy cơ này đặc biệt cao khi độ cận giữa hai mắt chênh lệch nhiều (bất đồng khúc xạ). Lúc đó, não sẽ ưu tiên “dùng” mắt tốt hơn và “bỏ rơi” mắt yếu. Nếu không được phát hiện sớm và chỉnh kính đúng độ kịp thời, mắt yếu sẽ dần mất chức năng nhìn và không thể phục hồi ngay cả khi trẻ đã trưởng thành.

Vì vậy, việc cho trẻ đeo kính ở giai đoạn này không chỉ để nhìn rõ hơn, mà quan trọng hơn là bảo vệ và cứu lấy thị lực, ngăn ngừa nguy cơ mù lòa chức năng trong tương lai.

2. Dấu hiệu trẻ 3 tuổi bị cận

Ở lứa tuổi 3, trẻ chưa đủ khả năng diễn đạt rõ ràng rằng mình “nhìn mờ” hay “không thấy rõ”. Vì vậy, việc phát hiện cận thị ở giai đoạn này phụ thuộc rất nhiều vào sự quan sát tinh tế của cha mẹ, thầy cô hoặc những người thường xuyên chăm sóc bé. Một số dấu hiệu nổi bật mà ba mẹ cần đặc biệt chú ý gồm:

• Luôn đưa đồ vật lại gần mắt: Trẻ có xu hướng cầm sách, đồ chơi hay thiết bị điện tử sát mắt mới quan sát được. 
• Thường xuyên nheo mắt hoặc nghiêng đầu khi nhìn xa: Khi mắt không nhìn rõ, trẻ sẽ nheo mắt hoặc xoay đầu sang một bên để cố gắng làm hình ảnh rõ nét hơn. 
• Ngồi sát màn hình hoặc tiến gần vật thể: Một số trẻ có thói quen dí sát vào màn hình TV, hoặc khi chơi thì thường tiến gần đến đồ vật ở xa. 
• Kêu mỏi mắt, đau đầu sau khi nhìn lâu: Dù khả năng diễn đạt chưa hoàn thiện, nhiều bé vẫn biết than phiền “nhức mắt”, “mỏi mắt” hay “đau đầu” sau khi xem TV, đọc tranh ảnh hoặc chơi những đồ vật nhiều chi tiết.
• Vụng về, hay vấp ngã khi di chuyển: Một số trẻ cận thị nặng có thể dễ va chạm đồ vật, hay bị vấp ngã khi đi lại, nhất là trong môi trường rộng.

Thường xuyên nheo mắt có thể là biểu hiện cận nặng ở trẻ

3. Cách điều trị cận thị nặng cho bé 3 tuổi

Điều trị cận thị nặng cho trẻ 3 tuổi là một hành trình dài hơi, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa bác sĩ nhãn khoa và cha mẹ. Ở lứa tuổi này, mắt trẻ còn đang phát triển mạnh mẽ, bất kỳ sự bỏ sót nào trong việc theo dõi và chăm sóc đều có thể khiến tình trạng cận tiến triển nhanh, ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị lực sau này. Cha mẹ cần nắm rõ ba nhóm giải pháp quan trọng sau:

3.1. Thăm khám mắt định kỳ

Với trẻ cận nặng, việc đưa bé đi khám tại các cơ sở chuyên khoa mắt là yêu cầu bắt buộc. Thay vì chờ đến 1 năm/lần như những trẻ bình thường, cha mẹ cần đưa con đi kiểm tra từ 3 – 6 tháng/lần.

Thông qua thăm khám, bác sĩ sẽ:

• Đo thị lực phù hợp theo độ tuổi để phát hiện sự thay đổi nhỏ nhất.
• Theo dõi tốc độ tăng độ cận và điều chỉnh phương pháp can thiệp kịp thời.
• Tư vấn giải pháp phòng ngừa biến chứng như nhược thị, lác hoặc thoái hóa võng mạc sớm.

Kiểm tra thường xuyên không chỉ giúp bảo vệ thị lực hiện tại mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát tiến triển cận, hạn chế nguy cơ bé phải đối mặt với các can thiệp y tế phức tạp khi lớn hơn.

3.2. Sử dụng kính gọng hoặc kính áp tròng chuyên biệt

• Kính gọng: Đây là lựa chọn phổ biến và an toàn nhất cho trẻ 3 tuổi. Cha mẹ nên chọn gọng nhẹ, chắc chắn, không dễ gãy, kết hợp với tròng kính chất lượng cao như Essilor Stellest – vừa chống trầy xước, vừa lọc tia UV và hỗ trợ kiểm soát tăng độ cận.
• Kính Ortho-K (kính áp tròng định hình giác mạc ban đêm): Với những trường hợp cận tiến triển nhanh, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng. Phương pháp này giúp trẻ nhìn rõ ban ngày mà không cần kính, đồng thời làm chậm quá trình tăng độ. Tuy nhiên, do trẻ mới 3 tuổi, việc dùng Ortho-K cần được cân nhắc kỹ và theo dõi sát sao.
• Thuốc nhỏ mắt Atropine nồng độ thấp: Một số bác sĩ có thể kê đơn nhằm hạn chế tăng độ. Tuy nhiên, đây là thuốc kê toa và cần được sử dụng dưới sự giám sát chặt chẽ để tránh tác dụng phụ.

Đeo kính gọng hoặc kính Ortho-K là giải pháp phù hợp cho bé cận nặng

3.3. Chỉnh sửa thói quen sinh hoạt hàng ngày

Thói quen tốt đóng vai trò quan trọng không kém thuốc hay kính trong kiểm soát cận thị nặng ở trẻ nhỏ:

• Tư thế và ánh sáng: Hướng dẫn bé ngồi thẳng lưng khi vẽ, tô màu hoặc chơi đồ chơi. Giữ khoảng cách từ mắt đến sách, đồ chơi trong khoảng 30 – 40 cm, đồng thời đảm bảo ánh sáng phòng đầy đủ, tránh lóa hoặc quá tối.
• Nguyên tắc 20-20-20: Sau mỗi 20 phút hoạt động nhìn gần, cha mẹ nên hướng dẫn bé nghỉ mắt ít nhất 20 giây và nhìn ra xa khoảng 6 mét. Đây là cách đơn giản giúp mắt thư giãn và giảm mỏi.
• Hạn chế ánh sáng xanh: Trẻ 3 tuổi chưa nên tiếp xúc nhiều với điện thoại, máy tính bảng, tivi. Nếu có, hãy giới hạn thời gian, giữ khoảng cách tối thiểu và ưu tiên dùng kính lọc ánh sáng xanh.
• Dinh dưỡng hợp lý: Bổ sung vào khẩu phần ăn các thực phẩm giàu vitamin A, C, E và Omega-3 như cà rốt, trứng, cá hồi, súp lơ xanh, ớt chuông… để tăng cường sức khỏe võng mạc.
• Hoạt động ngoài trời: Cho bé vui chơi ngoài trời khoảng 1–2 giờ mỗi ngày. Ánh sáng tự nhiên hỗ trợ mắt điều tiết linh hoạt, đồng thời được chứng minh là giúp giảm nguy cơ tăng độ cận ở trẻ em.

Cận thị nặng ở trẻ 3 tuổi là vấn đề không thể xem nhẹ, bởi nó ảnh hưởng trực tiếp đến thị lực, trí tuệ và chất lượng cuộc sống của trẻ. Cha mẹ cần chủ động nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường, cho con thăm khám định kỳ và tuân thủ đúng hướng dẫn điều trị từ bác sĩ để bảo vệ mắt của trẻ. 

Nếu ba mẹ đang băn khoăn về tình trạng mắt của bé, hãy nhanh chóng đưa con đến Bệnh viện Mắt Sài Gòn Đồng Tháp để được kiểm tra toàn diện, hoặc liên hệ Hotline 0356 633 303 để được hỗ trợ kịp thời.